Klimaatverandering? Klopt het wel wat ze ons vertellen?

Dagelijks leven7 januari 2020 Henk Herbold
klimaatverandering

Wat veel mensen zal bijblijven, is de recente uitspraak van een rechter, inzake broeikasgassen in het algemeen en de zogenaamde stikstof- en PFAS-crisis, waar we in vorig jaar volkomen onverwacht in terechtgekomen zijn. Tot verbazing van velen in ons land, stelde de rechter tijdens een proces, de linkse milieu-organisatie (die het proces had aangespannen), in het gelijk en sommeerde(?) de overheid op straffe van een dwangsom(?), om maatregelingen te nemen teneinde in 2020 een kwart minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990.

Veel mensen vragen zich terecht af, wie er in dit land nu feitelijk regeert. Is het de rechterlijke macht of is het onze democratisch gekozen overheid? Als het in uiterste instantie de rechter is die de politiek kan dwingen, zijn we dan niet langzaam op weg naar een soort dictatuur? Overigens, een rechter kan kennelijk allerlei zaken dwangmatig opleggen, maar hij of zij zal in de meeste gevallen maar matig rekening hoeven te houden, met de bijkomende gevolgen van zo’n beslissing. Dat ligt voor politici heel anders, zij zijn ook verantwoordelijk voor de gevolgen. Je kunt bijvoorbeeld wel in allerijl maatregelen gaan verzinnen, om maar aan de gestelde norm te kunnen voldoen, maar als het gevolg is grote economische schade voor ons land, dan is het maar de vraag of dit verstandig is. In ieder geval hebben we gezien, waar ondoordachte maatregelingen toe kunnen leiden en… wat ons mogelijk in de toekomst nog te wachten staat. Vorig jaar werd zelfs het bestaan van veel ondernemingen ernstig in gevaar gebracht. In ons hele land werden tijdelijk alle bouwactiviteiten platgelegd en veel bouwbedrijven zijn de schade nog lang niet te boven.

Veel mensen vragen zich terecht af, wie er in dit land nu feitelijk regeert. Is het de rechterlijke macht of is het onze democratisch gekozen overheid?

Aan het eind van dit bewogen jaar, vraag je je af wat er in 2020 ons nog meer staat te wachten. Veel uitspraken van onze regering inzake ons milieu, die onder druk van allerlei milieu organisaties gedaan zijn, voorspellen niet veel goeds. Ze leiden nu al tot veel stress en slapeloze nachten van mensen, die vrezen het in de toekomst niet meer te kunnen betalen.

Maar… hoe zit dat nu met ons klimaat?
Wat we nu ga schrijven is erg gevaarlijk. Mogelijk zullen hierdoor zelfs mensen boos gaan worden, maar helaas kunnen we niet anders. We willen zo graag waarschuwen voor de te eenzijdige belichting van het onderwerp ‘klimaatverandering’ en we willen vooral waarschuwen voor de gedachte dat de mens zelf in staat zou zijn om de aarde van de ondergang te redden. Mensen die denken dat we het allemaal zelf in de hand hebben, gaan vaak volkomen voorbij aan wat de Bijbel voorspelt, over de toekomst van onze aarde.

Men ziet het op de volgende manier: de mens op aarde is schuldig aan de klimaatverandering die waarschijnlijk op dit moment plaatsvindt. De verandering van het klimaat zou voornamelijk veroorzaakt worden door een sterke toename van de zogenaamde CO2-uitstoot en in het afgelopen jaar kwam daar ook nog de uitstoot van stikstof en de zogenaamde PFAS-vervuiling bij. Wie weet wat nog zal volgen in het komende jaar. In ieder geval wordt de mens gezien als de belangrijkste schuldige, wij consumeren te veel en op de verkeerde manier. Nu is het nog maar de vraag of de uitstoot van broeikasgassen werkelijk de enige oorzaak is voor de verandering van het klimaat. Maar los daarvan gaat men ook volledig voorbij aan het feit, dat het grootste deel van de CO2- en stikstof-uitstoot veroorzaakt wordt door de aarde zelf, waar dus de mens helemaal geen invloed op heeft. Bijvoorbeeld de uitstoot van moerasgebieden, vulkaanuitbarstingen, bosbranden, etc..

Mensen die denken dat we het allemaal zelf in de hand hebben, gaan vaak volkomen voorbij aan wat de Bijbel voorspelt, over de toekomst van onze aarde.

Voor sommigen is het redden van de aarde inmiddels zelfs een soort religie geworden. Jongeren protesteren en geloven heilig dat zij de generatie zijn die de aarde zou moeten redden. Uit een interview met een aantal van die demonstrerende jongeren, bleek dat men nauwelijks in de gaten had, wat de gevolgen kunnen zijn van strengere milieu-eisen. In ieder geval zullen juist onze jongeren de rekening straks moeten betalen, bijvoorbeeld door nog duurdere woningen vanwege de steeds toenemende strenge milieu-eisen, maar ook doordat bouwgrond steeds schaarser wordt. Veel grond kan niet meer gebruikt worden voor bouwgrond, vanwege natuurbescherming en natuurbeheer. Het vliegverkeer zal in de toekomst ernstig beperkt worden en in ieder geval heel veel duurder worden, energie wordt bijkans onbetaalbaar, omdat het relatief goedkope gas verdwijnt en energie uit andere bronnen of uit het buitenland veel duurder zal zijn. Ons voedsel wordt duurder, boerenbedrijven verdwijnen nu al en zullen in de toekomst nog meer verdwijnen. Het gevolg is dat we zullen moeten importeren in plaats van exporteren wat we nu doen. Ons vervoer wordt duurder en ga zo maar door.

Over milieuzaken worden we wekelijks door de media geïnformeerd en ook onze regering is er volop mee bezig. De ene vergadering na de ander, door allerlei commissies en organisaties die met het klimaat bezig zijn, volgen elkaar op. De woorden verduurzamen of vergroenen, zijn inmiddels voor iedereen bekende begrippen geworden. Het begon eerst allemaal heel eenvoudig en begrijpelijk, zoals: energiezuinige apparatuur, korter douchen, een dagje minder vlees, minder suiker, allemaal dingen die we snappen en relatief weinig kosten. Maar dan volgen er stappen die veel meer geld gaan kosten, zoals: je huis steeds opnieuw isoleren, zonnepanelen op je dak en nog even en we moeten massaal aan de elektrische auto. In ieder geval, om het klimaat te redden gaat Nederland in de komende tijd zijn best doen om door middel van zon- en windenergie de benodigde energie op te wekken. Het is echter te betwijfelen of al onze dappere pogingen, wereldwijd ook maar iets gaan betekenen voor de klimaatverandering.

Maar, volgens het klimaatevangelie (?) dat door een groeiend aantal voorstanders verkondigd wordt, zal het vrijwel zeker nooit genoeg zijn. Want men zegt tevens: “om de mensheid te redden mag de temperatuurstijging tot 2050 niet hoger zijn dan 1,5 graden celsius”. Afgezien van het feit dat de wetenschappelijke basis voor deze termijn tot 2050, helemaal ontbreekt, vragen veel mensen zich terecht af wat het feitelijke nut hiervan is. Al is het beslist ook weer niet verkeerd om tot op zeker hoogte schoner en zuiniger te leven.

Enorm veel mensen sterven op dit moment nog van honger en armoede in de wereld. Maar ja, zeggen klimaatfanatici, als het gaat om de ondergang van de aarde te voorkomen, dan is elke maatregel om dit te voorkomen geoorloofd.

Een ding is echter heel zeker, de maatregelen die nu worden voorgesteld om deze opwarming tegen te gaan, kosten ongelooflijk veel geld en hebben een verwaarloosbaar resultaat. Geld dat ook gebruikt zou kunnen worden voor armoedebestrijding. Enorm veel mensen sterven op dit moment nog van honger en armoede in de wereld. Maar ja, zeggen klimaatfanatici, als het gaat om de ondergang van de aarde te voorkomen, dan is elke maatregel om dit te voorkomen geoorloofd. Het mag dus best wat kosten, er wordt zelfs niet op enkele honderden miljarden gekeken om die CO2-uitstoot terug te dringen, waardoor men de aarde voor haar ondergang kan worden behoed. Maar kunnen wij de aarde wel voor haar ondergang behoeden?

De Bijbel
Een belangrijke vraag voor een christen is of de Bijbel iets zegt over veranderingen in het klimaat of in de natuur in het algemeen. In de eerste plaats is God de Schepper van het klimaat, Hij schiep immers het uitspansel (Gen. 1:6) en daarmee dus het klimaat. God is de Schepper van alles en heeft ook macht over alles. Dat bewees later Jezus optreden tijdens de storm op het meer. Hij bleek macht over wolken, lucht en winden te hebben (Luc. 8:22-25).

In de Bijbel vinden we in ieder geval ook profetieën over veranderingen in de natuur die in de toekomst zullen gaan plaats vinden. Denk even wat beschreven staat in het boek Openbaring, bijvoorbeeld in hoofdstuk 8:7-10.

“En de eerste engel blies op de bazuin, en er kwam hagel en vuur, vermengd met bloed, en dat werd op de aarde geworpen. En het derde deel van de bomen verbrandde, en al het groene gras verbrandde. En de tweede engel blies op de bazuin, en er werd iets als een grote berg, die van vuur brandde, in de zee geworpen. En het derde deel van de zee werd bloed. En het derde deel van de schepselen in de zee, die leven hadden, stierf. En het derde deel van de schepen verging. En toen de derde engel op de bazuin blies, viel er een grote ster uit de hemel, die brandde als een fakkel. Hij viel op het derde deel van de rivieren en op de waterbronnen.“

Hier is sprake van ‘hagel, vuur, bloed’ uit de hemel. Maar ook bomen die verbranden, gras dat verbrand en er wordt een grote berg van vuur beschreven, welke in de zee werd geworpen, waardoor vissen in de zee sterven en schepen vergaan…’.

Zelfs al gaan we optimaal om met de schepping, dan nog zijn we zelf nog niet echt in staat de aarde en de mensheid te redden.

Maar onder andere ook in het Bijbelboek Jesaja profeteert de profeet dat ‘de aarde zal verslijten…’. Dat zijn opmerkelijke woorden van de profeet. Ook dat leert ons dat de aarde niet altijd zo zal blijven, maar de schepping als het ware verslijt. Dat de aarde dus warmer wordt, waardoor voor de mens de kwaliteit van leven mogelijk achteruit zal gaan, is ook weer niet zo vreemd. Maar gelukkig zegt de profeet ook, dat Gods heil, voor degenen die Hem liefhebben zal eeuwig blijven. Jesaja 51:6 zegt:

“Sla uw ogen op naar de hemel en aanschouw de aarde beneden, want de hemel zal verdwijnen als rook, de aarde zal verslijten als een kleed, evenzo zullen haar bewoners sterven. Maar Mijn heil zal voor eeuwig bestaan, Mijn gerechtigheid zal niet verbroken worden.”

Nieuw evangelie
Maar er schuilt een groot gevaar in het klimaatevangelie dat steeds luider wordt verkondigd. De boodschap is dat ‘global warming’ (= opwarming van de aarde) de grootste bedreiging voor de mensheid is. Het is als een totaal nieuw evangelie. Dit evangelie luidt, “de mensheid kan voor de ondergang worden gered als we deze opwarming een halt kunnen toeroepen. Doen we dat echter niet, dan heeft dat dramatische gevolgen voor ons nageslacht en voor de aarde in het algemeen”. Er zit ook een tijdsdruk achter en dat leidt tot dwang. Mensen moeten desnoods gedwongen worden, om zich aan te sluiten bij de zogenaamde klimaatactivisten of in ieder geval in te stemmen met de maatregelingen die men voorstelt.

Maar de boodschap van de Bijbel is toch totaal anders. Zelfs al gaan we optimaal om met de schepping, dan nog zijn we zelf nog niet echt in staat de aarde en de mensheid te redden. De Enige Die dat kan en ook zal doen, is Jezus. Want Hij zal terugkeren naar deze aarde en hier voor 1000 jaar regeren (Openb.1:7).

De nieuwe evangeliepredikers zijn onder andere de klimaatwetenschappers. Deze mensen hebben geleerd om zich alleen bezig te houden met berekeningen die hun computers produceren en zij geloven er heilig in. Zij gaan er volkomen aan voorbij dat computers alleen maar verwachtingen kunnen voorspellen op basis van berekeningen. Maar dat is nog iets anders als bewijs. En al zou blijken dat die berekeningen waar zijn of zelfs ook maar de waarheid benaderen. Dus dat de aarde werkelijk aan het opwarmen is ten gevolge van de CO2-uitstoot van de mens, dan kent niemand nog de exacte gevolgen van die stijging van de temperatuur. God weet het alleen en het is zelfs zeer onzeker of de mens, nu of in de toekomst in staat zal zijn om die opwarming van de aarde tegen te gaan. Zelfs al zou ook ons land tot het uiterste gaan, in haar inspanningen om de CO2-uitstoot in eigen land te beperken of zelfs tot nul te reduceren, dan nog is eenvoudig te begrijpen, dat de invloed daarvan wereldwijd te verwaarlozen zal zijn. Kijk eens op de wereldkaart hoe klein ons land is ten opzichte van de rest van de wereld.

Een andere klimaatverandering
Maar er is een andere klimaatverandering, die we om ons heen zien en waar we wel iets aan kunnen doen. De Bijbel spreekt ook over geestelijke verandering van klimaat, als teken van de spoedige wederkomst van de Here Jezus. De Bijbel leert namelijk dat in de eindtijd, de liefde van velen zal verkillen (Mat. 24:12). Verkillen is een synoniem van kouder worden. Dat wil zeggen: de liefde tot God, maar ook de haat, de oorlog, echtscheiding, liefdeloosheid, zal toenemen naarmate de tijd van Jezus wederkomst nabij komt. Dit is één van de tekenen van de eindtijd die ons vertellen dat Jezus gaat komen.

Ondanks dat we beseffen, dat we de wereld niet kunnen redden, is het toch goed om bijvoorbeeld afval te scheiden, zodat hergebruik mogelijk is en er minder grondstoffen nodig zijn.

Naast een natuurlijke vervuiling van ons milieu, is daar ook een geestelijke vervuiling die vandaag plaatsvindt. De wereld waarin we vandaag leven staat bol van de seksuele prikkels, denk maar wat er allemaal in bladen, seksshops, films en pornosites wordt aangeboden. Blijkbaar komt er een omvangrijke relax- en verwenindustrie aan te pas om de moderne mens in zijn of haar seksuele behoeftes te voorzien. In feite heeft alles te maken met de zonden waar we mee besmet zijn geraakt. De Bijbel heeft het over ‘begeerte’ van ons vlees en ‘begeerte’ van onze ogen (1 Joh. 2:16), zondige begeerte wel te verstaan. Zonder de hulp van de Heer Jezus, is het niet eenvoudig om in onze ‘geseksualiseerde’ wereld het hoofd koel te houden. Het zal niemand verbazen dat veel mensen bezwijken te midden van de overmaat aan erotische prikkels. Als je eenmaal hebt toegegeven aan de verleidingen kom je niet zelden op een glijdende helling van elkaar overtreffende perversiteiten. Tegen deze vervuiling kunnen we ons alleen beschermen door ons tot God te bekeren en onze zonden te belijden.

Jezus komt terug
In de Bijbel kunnen we lezen dat Jezus weer zal terugkeren naar deze aarde. Mensen die hun hoop op de wederkomst van Jezus hebben en die ook geloven dat Hij spoedig komt, hoeven zich geen zorgen te maken over een dreigende ondergang van de wereld door bijvoorbeeld de opwarming van de aarde. Jezus zegt: “als deze tekenen gaan gebeuren, richt uw hoofd dan omhoog want uw verlossing gaat komen” (Lukas 21:28). Met die verlossing wordt bedoeld de dag van de komst van Jezus. Jezus zal in een plotseling verborgen moment Zijn Bruid (=gemeente) tot zich nemen (Mat. 24:40–42).

Wat moeten we nu doen
De Heer Jezus terug verwachten, betekent niet dat we bepaalde verantwoordelijkheden zouden moeten ontlopen. Ondanks dat we beseffen, dat we de wereld niet kunnen redden, is het toch goed om bijvoorbeeld afval te scheiden, zodat hergebruik mogelijk is en er minder grondstoffen nodig zijn. Ook is het goed om het consumeren van bepaalde producten te beperken, zoals vlees, teveel suikers en alcohol. Alleen al vanwege het gezondheidsaspect kan dat belangrijk zijn. Tegelijk mogen we uitzien, naar dat moment waarop de aarde nieuw zal worden, als Jezus komt. Hij gaat het doen. De dag zal komen dat Hij een nieuwe hemel en een nieuwe aarde zal maken. ‘Zie, Ik maak alle dingen nieuw’ (Openbaring 21:5).

Henk Herbold is getrouwd met Diny. De evangelist heeft een eigen website. Neem hier een kijkje en lees meer blogs.

Praatmee

Beluister onze podcast

#328 Jeffrey & Andries Knevel over pro-Palestijnen, ds. M. Klaassen en de scheppingsorde
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Europees Parlement
Nieuws

Europese verkiezingen: SGP en CU dreigen uit Brussel te verdwijnen

SGP en ChristenUnie betalen de ultieme prijs voor het feit dat de partijen niet meer met een gezamenlijke lijst meedoen aan de Europese verkiezingen. Dat is althans de conclusie die getrokken kan worden op basis van de laatste peilingen. Beide partij

Maurits Amoreus
Video

Maurits Amoreus deelt gebedsoproep voor meer arbeiders: "De velden zijn wit om te oogsten"

"De oogst is groot, maar de arbeiders gering. Jezus zegt daarom: ‘Bid tot de Eigenaar van de oogst om meer arbeiders.’ Dat is de opdracht die Jezus ons geeft", aan het woord is interkerkelijk spreker Maurits Amoreus. In onderstaande video van IZB roe

leiderschap
Verdieping

De Bijbel is het beste managementboek dat ooit is geschreven

Wat is nou echt goed leiderschap? En wat is dat anno 2024? De recente managementliteratuur laat doorschemeren wat hierover mijns inziens duidelijk in de Bijbel staat. In de wetenschappelijke publicaties staat het wat omfloerst, maar in de Bijbel staa

Ds. P. den Ouden
Video

HHK-predikant legt uit dat bekering niets anders is dan je omkeren

"Bekering betekent heel eenvoudig dat je je omkeert. Zoals die verloren zoon bijvoorbeeld. Eerst liep hij steeds verder bij zijn vader vandaan, maar er kwam een moment dat hij zich omkeerde. Toen ging hij niet langer bij zijn vader vandaan, maar brac

ds. M. (Marijn) Krooneman
Video

Hoe getuig je van Jezus aan mensen die God niet zoeken? Ds. Krooneman antwoordt

Wil je getuigen van Jezus aan mensen die God niet zoeken? Begin met gebed en wees ontspannen, zo spoort ds. M. (Marijn) Krooneman ons aan. Denk aan Paulus in Handelingen 17, hij zocht aanknopingspunten die voor handen waren. Mensen hebben volgens de

feest van de Ongezuurde Broden
Video

Wat zegt de Bijbel over het feest van de Ongezuurde Broden? Christian Stier vertelt

Het feest van de Ongezuurde Broden. Zeven dagen lang at het Joodse volk ongedesemd brood, want er was geen tijd om het te laten rijzen. Ze moesten startklaar zitten om Egypte te verlaten. Wat zegt de Bijbel over dit feest en over het zuurdesem? Waar

Psalmen Challenge
Podcast

Psalmen Challenge: in deze podcast bespreken christenen Psalm 41

Symfonie van het hart is de psalmenchallenge die jou voorziet van alles wat je nodig hebt om het hele psalmenboek uit de Bijbel door te gaan. Teun van der Leer, Remko Ongersma en Peter Kruijt, de initiatiefnemers van de Psalmen Challenge, bespreken s

ds. C. G. Vreugdenhil
Nieuws

Terugkijken: ds. C. G. Vreugdenhil beantwoordt Refoweb-vragen

In onderstaande aflevering van 'Pastorie online', een programma van Refoweb.nl op de Reformatorische Omroep, is ds. C. G. Vreugdenhil te gast om te spreken over het thema 'Wie wil, die kome'. De emeritus-predikant uit de Gereformeerde Gemeenten is al

Meerartikelen

SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen
Video

SGP-Europarlementariër blijkt verborgen talent te hebben en verzorgt prachtige orgelsolo in Kampen

Wie denkt dat SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen alleen debatten kan voeren en wetsvoorstellen kan indienen, komt bedrogen uit. De politicus blijkt namelijk over een nog een talent te beschikken: orgelspelen. Dat Ruissen over orgeltalent beschik

Maria Korpershoek
Boekfragment

In sommige kerken is menselijke theologie gaan heersen over de Bijbel

Ieder mens heeft zo zijn eigen bril. Deze wordt bepaald door opvoeding, persoonlijkheid en/of kerkelijke cultuur. Ik heb die bril op de Bijbel geplakt, omdat mijn predikant tegen me zei dat ik de juiste bril tot het verstaan van de Schrift miste. ‘Je

Netwerkdiner
Nieuws

Netwerkdiner over intercultureel kerk zijn

Droom je ook van een kerk waarin mensen uit allerlei verschillende culturen zich thuis voelen? Of zet je je nu al in voor een kerk waarin verbinding is tussen mensen met en zonder migratieachtergrond? Dan word je uitgenodigd voor een multicultureel n

THDV
Nieuws

'(Wat) eten we vandaag?': THDV spaart voor maaltijden daklozeninloop

"Wat eten we vandaag?" is voor de meesten van ons een hele normale vraag. Voor veel van onze dakloze medemensen is het echter niet de vraag wát ze gaan eten, maar óf ze vandaag wel iets te eten zullen krijgen. Doe dit voorjaar mee met de spaaractie v

Willem Lingeman
Video

De uitzonderingsregel uit Mattheüs 19 en hertrouwen (I)

'Wie zijn vrouw verstoot anders dan om hoererij en met een ander trouwt, die pleegt overspel, en wie met de verstotene trouwt, pleegt ook overspel.' Dit negende vers uit Mattheüs 19 wordt ook wel de uitzonderingsregel genoemd. In een serie van twee v

Araya
Nieuws

Eritrese predikant sterft in gevangenis na jarenlange celstraf

Dominee Girmay Araya, een van de oprichters van de Volle Evangelie Kerk in Eritrea, is in de gevangenis overleden. Daar werd hij al 2,5 jaar vastgehouden vanwege zijn geloof. Dat meldt Open Doors.  Dominee Girmay Araya, een van de oprichters van de V

Ds. W. A. Zondag
Video

GerGem-predikant merkt op dat de oude mens in ons een kruisdood moet ondergaan

"We moeten de oude mens een kruisdood laten ondergaan. De oude mens moet gekruisigd, gedood en uiteindelijk begraven worden. Ja, dat er niets meer van die oude mens overblijft", aldus ds. W. A. Zondag. De GerGem-predikant uit Dordrecht preekte onlang

Bidden
Nieuws

Amerikaanse stad verbiedt kapelaans om te bidden in Jezus' naam, organisatie stuurt klachtenbrief

Een stad in Californië wordt ervan beschuldigd twee kapelaans onterecht te hebben bevolen te stoppen met bidden in de naam van Jezus Christus. Dat meldt The Christian Post. Volgens een betrokken juridische organisatie, die een brief naar het stadsbes

seksualiteit
Dagelijks leven

Seks voor het huwelijk: Refoweb-vragensteller deelt worsteling

'Ik heb bijna een jaar een relatie met een jongen die de Heere dient. Hij heeft de meeste jaren van zijn leven zonder God geleefd. Hij leefde een zondig bestaan. Voordat we een relatie aan gingen vertelde hij mij dat hij seks heeft gehad met een vori

Pro-Israël demonstranten
Nieuws

Ierse en Noorse christenen wijzen erkenning Palestijnse staat door hun regeringen af

Nadat deze week bekend werd dat de regeringen van Spanje, Ierland en Noorwegen een Palestijnse staat erkenden, hebben christenen in Ierland en Noorwegen kritiek geuit op de beslissingen van hun regeringen. Dat meldt All Israel News. Volgens deze chri

Anja Haga
Nieuws

CU-Europarlementariër verrast door waarschuwingsbrief Turkse president Erdoğan

Op de deurmat van het kantoor in Brussel vond Europarlementariër Anja Haga van de ChristenUnie een donkergele envelop. Afzender Turkije. In de envelop een brief van de Turkse ambassadeur en een brief van president Erdoğan. Of ze het alsjeblieft niet

Piet Vergunst
Verdieping

Rinke Verkerk onderzoekt de rol van omstanders bij seksueel kindermisbruik

Tussen de bessenstruiken in zijn achtertuin zit opa Leen Veenstra aan de twaalfjarige Lenneke: kietelen, zijn hand onder haar shirt, zijn hand over haar borst en later tussen haar benen. ‘Sssst’, zegt opa, en: ‘Je bent mijn liefje.’ Na deze middag zi